Kwaliteitscontrole
|
Projectplanning Doelstellingen Collectie Kwaliteitscontrole Auteursrechten Workflow |
Het belang van kwaliteitseisen
Hoewel het opstellen van kwaliteitseisen reeds in de voorbereidende fase gebeurt, staan deze eisen centraal tijdens de eigenlijke digitalisering. Ze vormen immers een referentie voor het verloop van de digitalisering, het instellen van de apparatuur en de evaluatie achteraf.
Er zijn drie belangrijke redenen om oog te hebben voor kwaliteitseisen in elke fase. Tijd en geld zijn de eerste reden. Wanneer de digitale kopieën niet voldoen aan de kwaliteitseisen, mag men aannemen dat ze moeilijk in te zetten zijn in de realisatie van de doelstellingen Opnieuw digitaliseren kost tijd en geld. Een dergelijke investering is vaak niet meer mogelijk.
Wanneer het project uitgaat van een substitutiestrategie is er geen tweede kans om opnieuw te digitaliseren. De originelen zijn immers vernietigd tijdens of na de digitalisering. Controle van de kwaliteitseisen tijdens de digitalisering is daarom zeer belangrijk.
De verschillende doelstellingen, digitaliseringstrategieën en kwaliteitseisen leiden ertoe dat een digitale kopie verschillende gezichten kan hebben.
Soorten digitale kopieën
De archiefkopie
Dit is een digitale kopie die je binnen een conservering- of substitutiestrategie op lange termijn wenst te bewaren. Door de technologische veroudering is dit niet zo vanzelfsprekend. Er bestaat geen garantie dat men in toekomst nog over de vereiste technologie en kennis beschikt om de digitale kopie te raadplegen. Daarom staat leesbaarheid vooraan in de kwaliteitseisen.
De archiefkopie moet bovendien een waarheidsgetrouwe weergave van het origineel zijn. Ze vervangt het origineel immers. Door een digitale archiefkopie te gebruiken wordt het origineel immers gespaard van manipulatie. Dit verlengt de levensduur van het origineel. Wanneer het origineel verloren gaat of wordt vernietigd, dan wordt de archiefkopie beschouwd als de meest identieke neerslag van het origineel.
De integriteit en de authenticiteit van de archiefkopie moeten in de mate van het mogelijke worden gegarandeerd. Dat betekent dat elke techniek die tot een nadelig informatieverlies kan leiden, moet worden vermeden. Compressie is een voorbeeld van een dergelijke technologie. De door DAVID ontwikkelde bewaarstrategie is een goede manier om de integriteit en de authenticiteit van de archiefkopie te vrijwaren.
Tenslotte moet je naast de archiefkopie ook een veiligheidskopie voorzien. Deze dient als back-up wanneer de eigenlijke archiefkopie dreigt te verdwijnen. Daarom moet ze beantwoorden aan dezelfde rigoureuze kwaliteitseisen. Ze is daarom een exact duplicaat van de archiefkopie. De veiligheidskopie bewaar je bij voorkeur op een andere locatie.
De afgeleide kopie
Niettegenstaande de archiefkopie gedurende lange tijd moet worden bewaard, is ze niet geschikt voor raadpleging in alle situaties. Daar zijn verschillende redenen voor:
- De omvang van haar bitstream verhinderd verspreiding via, bijvoorbeeld, het internet.
- Omwille van auteursrechtelijke bescherming is het niet aangewezen om beelden van hoge kwaliteit ter beschikking te stellen van het publiek.
Een digitale kopie afgeleid van de archiefkopie kan wel zo worden aangepast dat ze voldoet voor specifieke doelstellingen zoals on line publicatie, reproductie of digitale restauratie. We maken het onderscheid tussen drie verschillende afgeleide kopieën.
De raadplegingskopie
De raadplegingskopie is een digitale opname die snel en gebruiksvriendelijk kan verspreid worden. Bijvoorbeeld via een digitale objectenbank die raadpleegbaar is via een digitaal netwerk. Door het toevoegen van compressie, de keuze van een geschikt bestandsformaat en het aanpassen van andere parameters ontstaat een aangepaste kopie.
Door het toevoegen van een watermerk of het toepassen van Digital Rights Management technologieën kan je de bescherming van auteursrechten garanderen.
Een raadplegingskopie ondergaat doorgaans informatieverlies. Daarom is deze kopie in geen geval geschikt ter vervanging voor de archiefkopie.
De geoptimaliseerde kopie
Het origineel kan in slechte staat verkeren of de opname werd in de eerste plaats slecht geregistreerd. Met moderne technologie kan de opname digitaal gerestaureerd worden.
De geoptimaliseerde kopie kan ook hier de archiefkopie niet vervangen omdat ze geen waarheidsgetrouwe representatie vormt van het origineel maar wel een gemanipuleerde digitale versie.
De reproductiekopie
De reproductiekopie is gericht op publicatie van de opname via, bijvoorbeeld, radio en televisie, in een museum, etc. De reproductiekopie moet dan ook bruikbaar zijn binnen een specifieke context.
In de regel is een reproductiekopie niet zomaar beschikbaar maar moet ze worden besteld en aangemaakt rekening houdend met de wensen van de opdrachtgever.
De manipulaties eigen aan een reproductiekopie maken deze niet geschikt voor bewaring op lange termijn als archiefkopie.
