Valideren

Met objectvalidatie bedoelen we de controle van het bestandsformaat, dit is de de syntactische en semantische structuur, van een digitaal document of digitaal object.

Wat?

Objectvalidatie is een controlemechanisme dat de erfgoedbeheerders en digitale archivarissen in staat stelt om:

• ... een digitaal document of bestand te identificeren en een antwoord te bieden op de vraag: is het object wel degelijk wat het beweerd te zijn?
• ... om na te gaan of het bestandsformaat van een digitaal object conform is met de vastgelegde en mogelijk gestandaardiseerde formaatspecificaties die het beweert toe te passen. Dit is een vereiste om te kunnen garanderen dat een digitaal document ook in de toekomst nog raadpleegbaar zal zijn.
• ... de software die gebruikt werd tijdens het digitaliseringsproces te controleren. Is de output van deze software conform met de standaarden en specificaties die de software beweert toe te passen?

Objectvalidatie wordt toegepast tijdens de fase van de kwaliteitscontrole. Dit gebeurt voor het digitale object een definitieve plaats krijgt toegewezen in een digitale bewaarplaats. Dit geldt zowel voor gedigitaliseerde documenten als voor digital-born documenten.

Hoe?

Om een digitale objecten te kunnen valideren is speciaal ontworpen software nodig. Een voorbeeld is het veelgebruikte open-source pakket JHOVE-JSTOR. De controlesoftware produceert een resultatenrapport waaruit blijkt welke digitale objecten niet conform zijn met de opgegeven formaatspecificatie en wat er precies is fout gelopen. Op basis van deze gegevens kan de erfgoedbeheerder beslissen:

• ... om over te schakelen op een andere softwarepakket dat de formaatspecificatie wel correct volgt en digitale objecten genereert die wel correct valideren.
• ... om de digitale objecten opnieuw, correct aanmaken.

Objectvalidatie geautomatiseerde als handmatige wijze gebeuren.

• ... Er kunnen handmatig steekproeven worden genomen op een verzameling digitale objecten om te controleren of de output van een softwarepakket wel conform is met de opgegeven formaatspecificatie.
• ... De formaatidentificatie van een omvangrijke verzameling digitale objecten gebeurt bij voorkeur op geautomatiseerde wijze.

Voorbeelden

• Een erfgoedbeheerder krijgt na een overdracht een verzameling bestanden die eindigen met de .tif extensie. Gaat het hier al of niet om TIFF afbeeldingen? Via objectvalidatie kan de erfgoedbeheerder dit achterhalen. Indien niet, dan laat objectvalidatie toe na te gaan om welk type objecten het werkelijk gaat.
• Tijdens een digitaliseringsproject moet er gekozen worden tussen verschillende softwarepakketten. Er worden een aantal proeven gemaakt met de programma’s. Via objectvalidatie wordt er gecontroleerd welke software een output levert die conform is met de vereiste formaatspecificaties en standaarden.

Kritiek

Een belangrijk punt van kritiek is de vraag in welke mate de validatie van het formaat wel betrouwbare resultaten levert. Deze is slechts sluitend in die mate dat de controlesoftware de formaatspecificatie zelf wel correct interpreteert. Dit hangt vooral af van het ontwerp van de software.

Wat betreft de JHOVE oplossing valt te vermelden dat ze verkrijgbaar is als vrije software. Dat betekent dat iedereen de broncode van JHOVE vrij kan inkijken en gebruiken. Bovendien is de software uitgebreid gedocumenteerd. Dankzij deze kijk achter de schermen kan de controle zelf ten allen tijde en onbelemmerd kritisch onder de loep worden genomen.