Tekst en Beeld

Inleiding

Inhoud 1 Inleiding 2 Nieuwe vragen 3 Casestudies

De meest algemene verschijningsvorm van analoog archief die wij kennen is het geschreven woord, afbeelding of foto op een analoge drager zoals perkament, papier, etc. Deze dragers hebben hun duurzaamheid reeds bewezen wat betreft lange termijn bewaring. Bovendien zijn analoge documenten voor mensen zeer leesbaar. Ondanks hun deugdelijkheid hebben ook deze dragers een eindige levensduur en zijn ze onderhevig aan slijtage. Zo vormt bijvoorbeeld verzuring van houthoudend papier een serieuze bedreiging voor het behoud van ons papieren erfgoed want samen met het verval van de drager verdwijnt ook unieke informatie over het verleden.

Het tijdig omzetten van deze informatie naar een nieuwe analoge drager is geen goede oplossing want bij elke omzetting kan er belangrijke informatie verloren gaan. Digitalisering van analoog archiefmateriaal kan een oplossing vormen. Bitstreams kan men immers onbeperkt kopiëren zonder dat dit met informatie- of kwaliteitsverlies gepaard gaat. Bovendien kan men informatie in digitale vorm op tal van nieuwe manieren bekijken en toegankelijker maken die bij de analoge tegenhanger onmogelijk zijn.

Toch brengt het digitaal omzetten en archiveren van tekst- en afbeeldingen op analoge dragers een geheel eigen problematiek met zich mee. Binnen het DAVID project werden reeds een aantal antwoorden en aanbevelingen geformuleerd op technologische vragen. Welke bestandsformaten en standaarden zijn geschikt voor digitale archivering? Welke dragers zijn geschikt om digitale documenten duurzaam te bewaren? Welke metadata moeten er bewaard worden? Etc.

   F. BOUDREZ, Standaarden voor digitale archiefdocumenten, Antwerpen, Stadsarchief Antwerpen, 
   2001-2004. [1]

     formaten voor tekst: p. 16-27 (ASCII-UNICODE, SGML, ODA, XML, HTML, PS, PDF, RTF, MS Word)
     formaten voor afbeeldingen: p. 43-61 (TIFF, JPEG, BMP, GIF, PNG, Encapsulated PostScript,
     GeoTIFF, FlashPix, ImagePac, SVG, DXF, DWG, CGM)

   Digitaal ArchiVeren. rIchtlijn & aDvies: 4. Standaarden voor bestandsformaten [2]
   Digitaal ArchiVeren. rIchtlijn & aDvies: 9. Digitaliseren van analoge archiefdocumenten [3]
   Digitaal ArchiVeren. rIchtlijn & aDvies: 10. Migratie naar archiveringsformaten [4]

Nieuwe vragen

Heel wat vragen en onzekerheden moeten echter nog beantwoord worden. Ondanks de dreiging van het verlies van kostbaar analoog archiefmateriaal en de steeds groter wordende vraag om informatie op een gebruiksvriendelijke manier aan te bieden kan men bij het opzetten van een digitaliseringsproject binnen een erfgoedinstelling niet zomaar over één nacht ijs gaan. Binnen het luik tekst & afbeeldingen wenst het cDAVID project een aantal 'best practice' aanbevelingen formuleren rond het bewaren en het on line ontsluiten van analoog erfgoed zoals tekstdocumenten en afbeeldingen.

   M. VANDERMAESEN, Digitaal Beeldarchief: Aanbevelingen voor het opzetten van beeldbanken, aan de 
   hand van 'lessons learnt' en 'best practices'., Antwerpen, 2005. [5] (2,4 Mb) 

Zo kan het opzetten van een digitale beeldbank een verbetering brengen in de bewaring en het ontsluiten van een fotografische collectie. Het realiseren van een dergelijke beeldbank brengt echter een geheel eigen problematiek met zich mee aangaande o.a. auteursrechten, selectie, budget, planning, uitvoering, onderhoud, toegankelijkheid, etc.

Ook hier hebben het stadsarchief Antwerpen en de DAVID- en EVA-projecten reeds een aanzet gegeven door een onderzoeksluik te wijden rond copyrights en digitaal archiveren.

   H. DEKEYSER, Digitale archivering: een juridische stand van zaken vanuit Belgisch perspectief. 
   Deel 2: Auteursrecht, technische beschermingsmaatregelen en wettelijk depot, Antwerpen, 
   Stadsarchief Antwerpen, 2004. [6]
   A. LEYSEN, Auteursrechten, audiovisuele archieven, Antwerpen, Stadsarchief Antwerpen, 2001. [7]

   EVA, European Visual Archives [8]
   R. VAN HORIK, Archives and Photographs: the ‘European Visual Archive’ Project (EVA), in: 
   Cultivate nr. 3, 2001 [9]
   S.N., European Visual Archives (EVA), Cover Pages, 2001 [10]

   EVA Workpackages
   In het kader van het EVA project werden er een aantal workpackages opgesteld. Dit zijn 
   documenten die met de onderzoeksresultaten van de verschillende aspecten die binnen het EVA 
   beeldbankproject aan bod zijn gekomen. Deze aanmerkingen uit deze workpackages werden opgenomen 
   in het EVA project.

      1. Projectvoorstel
         The European Visual Archive - EVA -: Access to Eropean Heritage through Digital 
         Preservation of Archival Photographic Collections. [11]
      2. WP2 - Inhouds- en gegevensanalyse
         General Overview on User Needs. European Photographic Collections Report. [12]
         Inventory of Photographic Materials. [13]
         Analysis of User Consultations. [14]
      3. WP3 - Standaarden voor documentatie en digitalisering
         Report on Standards for Image Quality [15]
         Report on Standards for the Description of Photographs [16]
         Report on Standards for Metadata/Context Information [17]
      4. WP4 - Intellectueel eigendom en auteursrecht
         Report on Copyright Issues in EVA-project [18]
         Report on Recommendations for the Management of Copyright Issues [19]
         Pricing Policy [20]
      5. WP5 - Invoer van de collectie
         Guidelines on the Methodology of Digitising and Describing Photographs [21]
      6. WP6 - Ontwerp "Working model" (EVA-systeem)
         Functional and Technical Design [22]

Casestudies

Net zoals in het DAVID project maakt cDAVID gebruik van een bottom-up strategie. De richtlijnen die cDAVID ontwikkelt zijn onder andere gebaseerd op resultaten van onderzoek gevoerd binnen het stadsarchief Antwerpen. Het onderzoek wordt niet alleen gesynthetiseerd in de vorm van richtlijnen maar ook gepubliceerd in de vorm van een aantal concrete case studies. Hier vindt u een aantal casussen met bijhorende best practices.

Reeds verschenen

   M. VANDERMAESEN, Digitaal beeldarchief. Case: digitaliseren van polaroid foto's, Stadsarchief 
   Antwerpen, Antwerpen, 2005. [23]